Aby zrozumieć, w jaki sposób psychika wpływa na układ odpornościowy, musimy rozważyć jeszcze jeden ważny aspekt działania limfocytów T i B. Na powierzchniach tych komórek znajdują się receptory, które mogą uruchomić, ukierunkować i zmodyfikować ich funkcje immunologiczne. Za pośrednictwem tych receptorów psychika wpływa na limfocyty. Jak już wcześniej wspomniałem, receptory są czymś w rodzaju zamków, które otwiera się po to, by pobudzić aktywność danej komórki, a otwierającymi je kluczami są cząsteczki przekaźnikowe: neurotransmitery układu autonomicznego, hormony układu hormonalnego i immunotransmitery układu odpornościowego. Forma i struktura zarówno przekaźników, jak i cząsteczek receptorów, które – by pobudzić aktywność komórek, muszą do siebie pasować – daje nam pogłębiony obraz prawdziwej natury życia oraz psychiki.
W poprzednich częściach widzieliśmy, że psychiczna regulacja zarówno układu hormonalnego, jak i autonomicznego odbywa się na trzech poziomach. Istnieją tu jednak pewne dodatkowe komplikacje, wynikające z faktu, że układy autonomiczny, hormonalny i odpornościowy mogą nawzajem modulować swą aktywność.
Bodźcem, który sprowokował immunologów do sformułowania nowych koncepcji, było to, że układ odpornościowy może (dzięki swym immunotransmiterom) wysyłać komunikaty zwrotne do podwzgórza oraz układów autonomicznego i hormonalnego. Nicolas Hall i jego koledzy (Hall, McGillis, Spangelo i Goldstein) tak przedstawili swoje poglądy:
Coraz liczniejsze dane potwierdzają hipotezę, że centralny układ nerwowy (CUN) i układ odpornościowy tworzą dwukierunkowe obwody. Substancjami, które – jak się wydaje – przenoszą informacje z części odpornościowej do CUN są: tymozyny, limfokiny oraz pewne białka. Peptydy opioidowe, hormon adrenokortykotropowy (ACTH) i hormon stymulujący tarczycę (TSH) to dodatkowe produkty limfocytów, które mogą działać w
obwodach neurohormonalnych, modulowanych przez układ odpornościowy. Proponujemy, aby
terminu “immunotransmiter" używać do określania cząsteczek wytwarzanych głównie przez komórki układu odpornościowego, przenoszących ściśle określone sygnały czy informacje do neuronów oraz komórek innego rodzaju. Pewne peptydy tymozynowe mogą służyć jako immunotransmitery modulujące osie podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczową oraz gonadową. Sporo danych potwierdza hipotezę, że układ nerwowy jest w stanie zmienić procesy związane z odpornością za pośrednictwem układów autonomicznego
i neurohormonalnego. Ader zebrał dane eksperymentalne dokumentujące modulujący wpływ psychiki na układ odpornościowy i podzielił je na sześć grup. Uzupełniłem jego listę niektórymi nowymi danymi i tak się ona teraz przedstawia:
1. Neuroanatomiczne i neurochemiczne dowody, że tkanki limfatyczne (szpik kostny, grasica, śledziona, migdałki, kępki Peyera, węzły chłonne itd.) są unerwiane przez centralny układ nerwowy. Oznacza to, że psychika (za pośrednictwem CUN) ma bezpośrednie połączenia neuronowe ze wszystkimi tymi organami układu odpornościowego, a więc może je modulować.
2. Obserwacje, że efektem hamowania lub pobudzania podwzgórza są zmiany reaktywności immunologicznej, oraz że – odwrotnie – aktywizacja reakcji immunologicznych organizmu prowadzi do wymiernych zmian w obrębie podwzgórza (Roszman, Cross, Brooks i Markesbery, Stein, Schleifer i Keller). Ze względu na to, że podwzgórze jest regulowane przez wyższe centra mózgowe (za pośrednictwem kory limbicznej), owe
wzajemne połączenia istniejące między podwzgórzem a układem odpornościowym mogą być podatne na modulację psychiczną.
3. Odkrycie, że limfocyty mają receptory hormonów układu hormonalnego oraz neurotransmiterów układu autonomicznego (Cohn, Wybran). Oznacza to, że wszelkie oddziaływania psychiki na modulację układów autonomicznego i hormonalnego mogą być również przenoszone do układu odpornościowego. Wniosek ten potwierdzają dane z punktu następnego.
4. Dowody, że zmiany funkcji hormonów i neurotransmiterów modyfikują reaktywność immunologiczną, oraz że pojawieniu się reakcji immunologicznej towarzyszą zmiany poziomu hormonów i neurotransmiterów (Besedovsky,
del Rey i Sorkin, Hall i Goldstein).
5. Dane dokumentujące wpływ interwencji behawiorystycznej (np. warunkowania) na rozmaite parametry funkcjonowania układu odpornościowego (Ader, Gorczynski, Macrae i Kennedy).
6. Badania eksperymentalne i kliniczne, w których odkryto, że przyczyną procesu chorobowego są czynniki psychiczne, takie jak stres (Palmblad, Stein i in.) czy depresja (Stein i in.).
Maclean i Reichlin zauważyli (1981), że psychika może modulować reakcje immunologiczne w sposób pośredni przez zmiany zachowań, w tym: zmiany dotyczące sposobu odżywiania się, rytmów okołodobowych, cyklu sen czuwanie, temperatury ciała, objętości krwi i miejscowych reakcji naczyniowych.
Najważniejsze zadanie, przed jakim stoi hipnoterapeuta, polega na tym, by dowiedzieć się, jak dotrzeć do wszystkich tych mechanizmów psychosomatycznych oraz jak je wykorzystać. Jakże daleko nam jeszcze do tego! Cytowane przez Adera oraz Locke'a i innych rzetelne prace badawcze, dotyczące wpływu czynników psychospołecznych, nastroju czy systemu przekonań na choroby i ich uzdrawianie, wskazują, że psychika nieprzerwanie moduluje układ odpornościowy. Wszelkie osiągane za pomocą hipnozy sukcesy w modulowaniu funkcji immunologicznych wiążą się z metodami niespecyficznymi, które są do pewnego stopnia skuteczne (w niektórych przypadkach ich efekty są nawet bardzo spektakularne), mimo że zwykle nie mamy pojęcia,
na czym polegają mechanizmy oddziaływań terapeutycznych. Można przecież zupełnie dobrze prowadzić samochód, nie wiedząc, na czym polega działanie silnika. Kiedy jednak przydarzy się nam awaria, tym lepiej poradzimy sobie z jej usunięciem, im więcej będziemy wiedzieli o mechanizmach jego działania. Obecny stan wiedzy
hipnoterapeutów przypomina w jakimś sensie sytuację przeciętnego kierowcy, który wie, że gdzieś tam znajduje się silnik i że po włączeniu rozrusznika i naciśnięciu pedału gazu zaczyna, on wykonywać jakieś działania. Istnieje jednak wiele nowatorskich programów badawczych, skupiających się na wpływie, jaki modulacja psychiczna oraz hipnoza mogą wywierać na poszczególne charakterystyki układu odpornościowego. W następnych częściach omówimy niektóre z tych programów, aby się zorientować, co mogą nam one powiedzieć o tworzeniu nowych metod hipnoterapii, których celem jest wspomaganie funkcjonowania immunologicznego.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz