Pojęcie transdukcji odnosi się do przeistaczania czy transformacji energii lub informacji z jednej
formy w inną. Wiatrak zamienia energię wiatru na energię mechaniczną obracających się skrzydeł.
Jeśli tę mechaniczną energię skrzydeł wprowadzimy do generatora, będzie ona przeistoczona w
energię elektryczną, którą z kolei można zamienić na energię świetlną żarówki. Typowe kliniczne
zastosowanie biologicznego sprzężenia zwrotnego polega na tym, że energia biologiczna napięcia
mięśni jest przemieniana w widzialną informację dostarczaną przez urządzenie pomiarowe, która
umożliwia podmiotowi regulowanie tonusu mięśniowego. Te przykłady oraz podstawowe pojęcia
teorii informatycznych, komunikacyjnych i cybernetycznych stały się podstawą poglądu, że całe
życie biologiczne jest systemem transdukcji informacji. Dla naszych celów dogodnie będzie rozpocząć nasz przegląd od
koncepcji Bernheima, który powszechnie uważany jest za jednego z ojców hipnoterapii. Oto
fragment, w którym Bernheim przedstawił swój pogląd na hipnoterapię, uznając ją za proces
“przekształcania otrzymanej idei w czyn"
Jedno jest pewne: u osób hipnotyzowanych, które są podatne na sugestię, występuje osobliwa
zdolność przekształcania otrzymanej idei w czyn. W normalnych warunkach każda sformułowana
idea jest kwestionowana przez umysł. Wrażenie jest odbierane przez ośrodki korowe, następnie
rozprzestrzenia się do komórek przylegających zwojów i pobudza ich specyficzną aktywność.
Później do gry włączają się inne zdolności wyzwalane przez substancję szarą mózgu, wrażenie
zostaje dokładnie opracowane, zarejestrowane i zanalizowane w wyniku złożonego procesu
psychicznego, który kończy się jego przyjęciem lub neutralizacją – jeśli będzie jakaś przyczyna,
umysł postawi mu weto. U osoby hipnotyzowanej odwrotnie: przekształcenie myśli w działanie,
czucie, ruch lub wyobrażenie dokonuje się tak szybko i aktywnie, że nie ma czasu, by zadziałał
zakaz intelektualny. Gdy umysł interweniuje, styka się z faktem już dokonanym, który jest ze
zdziwieniem rejestrowany i który potwierdza rzeczywistość, a żadna późniejsza interwencja nie
może mu przeszkodzić. Jeżeli powiem osobie hipnotyzowanej: “Twoja dłoń ma być zamknięta",
mózg wcieli tę ideę w czyn od razu, gdy tylko będzie ona sformułowana. Odruch natychmiast
przenosi się z ośrodka korowego, gdzie odebrano rozkaz wprowadzony poprzez nerw słuchowy, do
ośrodka motorycznego, z którego wywodzą się nerwy powodujące zaciskanie dłoni, i dochodzi do
skurczu mięśni. I oto mamy wzmożenie ideomotorycznej pobudliwości odruchowej, której efektem
jest nieświadoma transformacja myśli w ruch, zachodząca bez udziału woli.
To samo dzieje się, gdy mówię hipnotyzowanemu: “Swędzi cię w nosie". Idea wprowadzona za
pośrednictwem słuchu jest odzwierciedlona w ośrodku czucia węchowego, gdzie pobudza wrażliwy
obraz pamięciowy takiego swędzenia, który był tam wdrukowany przez poprzednie wrażenia i
pozostał w ukryciu. Przywołane w ten sposób wspomnienie czucia może być tak silne, że wywoła
kichnięcie. Tu również mamy do czynienia ze wzmożeniem ideosensorycznej pobudliwości
odruchowej, której efektem jest nieświadoma transformacja myśli w czucie czy też obraz czuciowy.
W ten sam sposób dochodzi w następstwie sugerowanej idei do powstania obrazów wzrokowych,
słuchowych i smakowych.
Mechanizm sugestii można zatem ogólnie zdefiniować jako zwiększenie odruchowej pobudliwości
ideomotorycznej, ideoczuciowej i obrazowej.
Choć słowa Bernheima brzmią dziś nieco staroświecko, trafnie opisał on transdukcję informacji jako
podstawowy proces hipnoterapii. Właściwie we wszystkich współczesnych zastosowaniach
komunikacji między psychiką a ciałem próbuje się wspomagać proces przemiany słów, obrazów,
odczuć, myśli, przekonań i oczekiwań w uzdrawianie, w procesy fizjologiczne ciała.
Nowoczesne badania nad hipnozą zapoczątkowali: Hull, Erickson [Zobacz też cztery tomy
The Collected Works of Milion H. Erickson on Hypnosis (Prace zebrane Miltona H. Ericksona o
hipnozie), gdzie znaleźć można szeroki przegląd badań tego autora na przestrzeni pięciu
dziesięcioleci Erickson i Hilgard. Zainspirowali oni nowe pokolenie naukowców
(Fromm i Shor, Sheehan i Perry), które opracowało metodologię badań obiektywnych,
prowadzących do informatycznej interpretacji poglądów na zjawiska hipnoterapeutyczne. Na
przykład Stephen Black w swej pionierskiej pracy Mind and body (Psychika i ciało; zajął się
modulującym wpływem hipnozy na psychofizjologiczne mechanizmy układu odpornościowego, a
jego jednocześnie filozoficzny i eksperymentalny stosunek do problemu został podporządkowany
teorii informacji. Bowers w następujący sposób podsumował informatyczny pogląd na hipnozę:
[...] Tendencja do dzielenia czynników etiologicznych choroby na psychiczne i somatyczne, choć
heurystyczna dla wielu celów, utrwala – przynajmniej implicite – dualizm psychosomatyczny, który
przez całe stulecia opierał się racjonalnym rozwiązaniom. Możliwe, że tak naprawdę potrzeba nam
nowego sformułowania starego problemu – sformułowania, które nie będzie z góry zakładać
istnienia potężnej przepaści między oddzielnymi “rzeczywistościami" psychiki i ciała.
Jeden z pomysłów na ponowne sformułowanie tego zagadnienia wiąże się z koncepcją informacji.
Całe ciało ludzkie można uznać za sieć sprzężonych systemów informacyjnych: genetycznych,
odpornościowych, hormonalnych itd. Każdy z tych systemów ma swój własny kod, a transmisja
informacji między nimi wymaga pewnego rodzaju przetwornika, który umożliwia przełożenie kodu
jednego systemu, np. genetycznego, na kod innego systemu, np. odpornościowego.
Z kolei psychika ze swoją zdolnością do symbolizowania w formie językowej i pozajęzykowej może
być uważana za środek kodowania, przetwarzania i transmitowania informacji zarówno w obrębie
osobowości, jak i na zewnątrz niej. Skoro więc przetwarzanie i transmitowanie informacji jest
właściwością psyche i soma, to podstawowe pytanie psychosomatyki będzie brzmieć następująco:
w jaki sposób informacja odbierana i przetwarzana na poziomie semantycznym jest przekształcana
w informację, którą można odebrać i przetworzyć na poziomie somatycznym i odwrotnie? Pytanie to
brzmi chyba sensowniej niż owo wcześniejsze, które nim zastąpiono. Niektórzy co bardziej
zorientowani badacze zaczynają je już zadawać. Podczas II Konferencji nt. “Psychofizjologiczne
aspekty raka" Jonas Salk tak skomentował interesujący referat Shandsa: “Język ludzki jest
wyspecjalizowaną formą komunikacji. Pan od razu po nim przeskoczył do poziomu molekularnego.
Cieszę się, że tak się stało, bo istnieją tu pewne paralele – oba te poziomy wyrażają formy
komunikowania się. Kod musi być przetłumaczony [...]"
Niestety, daleko nam jeszcze do rozumienia złożonych mechanizmów, które pozwalają przenosić
informację z poziomu semantycznego na somatyczny. Mechanizmy takie na pewno istnieją, a
zarówno wybiórczy, jak i specyficzny wpływ sugestii na strukturę i funkcjonowanie ciała został
chyba nieźle udokumentowany. Uważam, że zdolność do poddania się głębokiej hipnozie jest
ważną zmienną w procesie transdukcji – wykazaliśmy już, że sugestia ma najsilniejszy wpływ
leczniczy na osoby podatne na głęboką hipnozę.
W ciągu dziesięciu lat, które minęły od napisania tych słów, w interesującej nas dziedzinie dokonał
się znaczny postęp. W następnych częściach przyjrzymy się próbom odpowiedzi na
pytanie o korzystny wpływ hipnozy na proces transdukcji informacji między psychiką a ciałem.
Najpierw zajmiemy się dowodami na to, że układ limbiczno-podwzgórzowy jest tu głównym
przetwornikiem. Następnie pokażemy, ile głównych dróg aktywności mózgu, zaangażowanych w
zapamiętywanie, uczenie się i zachowanie, wspiera ten układ w procesie transdukcji informacji na
drodze psychika-ciało.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz